Fast radio burst
Fast radio burst, extragalactic fast radio transient (FRB, szybki błysk radiowy, pozagalaktyczny krótki sygnał radiowy) – krótkotrwały, kilku-milisekundowy sygnał radiowy pochodzenia pozagalaktycznego. Współcześnie (2014) nie jest jeszcze znany mechanizm powstawania takich sygnałów, na ten temat istnieją jedynie niepotwierdzone hipotezy, istnieje także hipoteza, według której za FRB odpowiedzialne są gwiazdy położone w naszej Galaktyce.
Historia obserwacji
[edytuj | edytuj kod]Pierwszy sygnał FRB został odkryty w 2007 w trakcie analizy archiwalnych danych obserwacyjnych przez zespół pod kierownictwem D. R. Lorimera i znany jest jako Lorimer burst („sygnał Lorimera”)[1]. Sygnał o czasie trwania 5 milisekund i natężeniu strumienia o sile 30 janskych pochodził z rejonu nieba oddalonego o trzy stopnie od Małego Obłoku Magellana[1]. Charakterystyka sygnału wyraźnie sugeruje, że pochodził on spoza naszej Galaktyki, ale z odległości nie większej niż jeden gigaparsek[1]. Pozagalaktyczne pochodzenie sygnału sugerowane jest przez analizę fal radiowych, która wskazuje na to, że sygnał musiał przejść przez znaczne skupiska elektronów w drodze ku Ziemi, a przez to musi pochodzić ze znacznej odległości, co oznacza, że pochodził z bardzo silnego źródła[2]. Z kierunku, z którego pochodził sygnał Lorimera, nie odkryto żadnych dodatkowych sygnałów w ciągu następnych 90 godzin obserwacji, co silnie sugeruje, że pochodził on z pojedynczego zjawiska takiego jak wybuch supernowej, czy też zderzenie się, połączenie obiektów relatywistycznych (gwiazd neutronowych)[1].
W 2012 Obserwatorium Arecibo zarejestrowało sygnał FRB 121102 pochodzący z kierunku gwiazdozbioru Woźnicy, który także został sklasyfikowany jako mający pochodzenie pozagalaktyczne, na co wskazuje efekt plasma dispersion[3].
W 2013 w Parkes Observatory zidentyfikowano następne cztery sygnały określone jako najprawdopodobniej pozagalaktyczne[1].
Według niektórych szacunków codziennie może powstawać do dziesięciu tysięcy takich sygnałów[3].
Hipotezy na temat powstawania FRB
[edytuj | edytuj kod]Z powodu bardzo małej ilości danych obserwacyjnych i odosobnionych przypadków obserwacji FRB ich natura oraz źródło, czy źródła pochodzenia nie są jeszcze znane[4]. Szacuje się, że obszary, z których pochodzą FRB, są nie większe niż kilkaset kilometrów i jeżeli rzeczywiście pochodzą spoza naszej Galaktyki, to ich źródła muszą być niezwykle jasne[4]. Według popularnych hipotez ich źródłami mogą być bardzo gęste obiekty takie jak czarne dziury czy gwiazdy neutronowe, innym możliwym źródłem pochodzenia są także blitzary[4].
Według innej hipotezy, źródłem sygnałów radiowych mogą być stosunkowo blisko położone kontaktowe układy podwójne[2]. Istnieją też przypuszczenia, że źródłem FRB mogą być technologie używane przez cywilizacje pozaziemskie[5]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e D. R. Lorimer, M. Bailes, M. A. McLaughlin, D. J. Narkevic, F. Crawford: A Bright Millisecond Radio Burst of Extragalactic Origin. sciencemag.org, 2007-09-27. [dostęp 2014-07-29]. (ang.).
- ↑ a b A Bright Millisecond Radio Burst of Extragalactic Origin. cfa.harvard.edu, 2013-12-13. [dostęp 2014-07-29]. (ang.).
- ↑ a b Radio-burst discovery deepens astrophysics mystery. mpifr-bonn.mpg.de, 2014-07-10. [dostęp 2014-07-29]. (ang.).
- ↑ a b c A Brilliant Flash, Then Nothing: New “Fast Radio Bursts” Mystify Astronomers. scientificamerican.com, 2013-07-09. [dostęp 2014-07-29]. (ang.).
- ↑ Artificial Intelligence Helps Breakthrough Listen Find New Fast Radio Bursts, astrobio.net, 10.09.2018.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- D. Thornton, B. Stappers, M. Bailes, B. R. Barsdell, S. D. Bates, N. D. R. Bhat, M. Burgay, S. Burke-Spolaor, D. J. Champion, P. Coster, N. D’Amico, A. Jameson, S. Johnston, M. J. Keith, M. Kramer, L. Levin, S. Milia, C. Ng, A. Possenti, W. van Straten: A Population of Fast Radio Bursts at Cosmological Distances. arXiv, 2013-07-05. [dostęp 2014-07-29]. (ang.).
- V. M. Lipunov, M. V. Pruzhinskaya: Scenario Machine: fast radio bursts, short gamma-ray burst, dark energy and Laser Interferometer Gravitational-wave Observatory silence. arXiv, 2013-12-11. [dostęp 2014-07-29]. (ang.).
- Radio Bursts Discovered From Beyond our Galaxy. jpl.nasa.gov, 2013-07-08. [dostęp 2014-07-29]. (ang.).
- Szybki rozbłysk radiowy w naszej galaktyce wyjasnia ich tajemnicę – AstroSzort; Astrofaza na youtube